Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Afrika kıtasında tespit edilen ve “maymun çiçeği” olarak bilinen mpox virüsü nedeniyle küresel bir halk sağlığı acil durumu ilan etti.Peki nedir bu maymun çiçeği virüsü?
Mpox, yani maymun çiçeği virüs kaynaklı nadir bir hastalıktır. Bu virüs genellikle sıçan veya fare gibi kemirgenleri veya maymun gibi insan olmayan primatları etkiler. Ancak insanlarda da görülebilir, son zamanlarda görülmekte…
Maymun çiçeği genellikle Orta ve Batı Afrika’da görülür. Afrika dışındaki vakalar genellikle uluslararası seyahat, İthal hayvanlar, virüse sahip bir hayvan veya kişiyle yakın temas gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır.
2022’den itibaren, Amerika Birleşik Devletleri gibi sık sık maymun çiçeği görülmeyen ülkelerde de virüs vakaları rapor edilmiştir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere dünya genelinde bildirilen vakaları izlemeye devam etmektedir. Bu da akıllara bu virüsten nasıl kaçınılır, nasıl tedavi edilir gibi birçok soruyu getiriyor.
Daha Önce Maymun Çiçeği Olarak Adlandırılan Mpox’unBelirtileri Nelerdir Ve Mpox Neye Benzer?
Mpox semptomları virüse maruz kaldıktan 3 ila 17 gün sonra başlayabilir. Maruz kaldığınız zaman ile belirtilerin görüldüğü zaman arasındaki süreye kuluçka dönemi denir.
Mpox semptomları 2 ila 4 hafta sürer ve şu belirtilerle kendini gösterir:
• Ateş
• Deri döküntüsü
• Şişmiş lenf düğümleri
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları ve sırt ağrıları
• Üşüme
• Yorgunluk
• Ateşiniz çıkmaya başladıktan yaklaşık 1 ila 4 gün sonra deri döküntüsü başlar
MPox döküntüsü genellikle önce yüzde, ellerde veya ayaklarda görülür ve daha sonra vücudun diğer bölgelerine yayılır. Ancak 2022’de başlayan salgınla bağlantılı vakalarda döküntü genellikle genital bölgede, ağızda veya boğazda başlamıştır. MPox döküntüsü birçok aşamadan geçer. Düz noktalar kabarcıklara dönüşür. Daha sonra kabarcıklar iltihapla dolar, kabuk bağlar ve 2 ila 4 haftalık bir süre içinde dökülür.
Belirtileriniz varken yani belirtileriniz başladıktan sonra döküntüleriniz ve kabuklarınız iyileşene kadar maymun çiçeğihastalığını yayabilirsiniz.
Yeni bir döküntü veya herhangi bir mpox semptomunuz varsa, mpox hastası kimseyi tanımıyor olsanız bile, hemen sağlık uzmanınıza görünün.
Mpox (Maymun Çiçeği) Virüsü Nasıl Yayılır?
Maymun Çiçeği hastalığına mpox virüsü neden olur. Virüs, enfekte bir hayvan veya insanla yakın temas yoluyla yayılır. Ya da bir kişi mpox geçiren biriyle temas etmiş battaniye gibi malzemeleri eline aldığında yayılabilir.
Mpox virüsü insandan insana şu yollarla yayılır:
➢ Çiçek hastalığı olan bir kişinin döküntüleri, kabukları veya vücut sıvıları ile doğrudan temas.
➢ Enfekte bir kişiden gelen solunum damlacıklarıyla uzun süreli yakın temas (dört saatten fazla). Buna cinsel temas da dahildir.
➢ Enfekte bir kişinin döküntüleri veya vücut sıvıları ile temas etmiş giysiler, çarşaflar, battaniyeler veya diğer malzemeler.
➢ Enfekte hamile bir kişi mpox virüsünü fetüse bulaştırabilir.
Mpox bir hayvandan bir insana şu yollarla bulaşır:
➢ Hayvan ısırıkları veya çizikleri.
➢ Yemek için pişirilen yabani av hayvanları.
➢ Enfekte hayvanlardan yapılan deri veya kürk gibi ürünler.
➢ Vücut sıvıları veya mpox’lu hayvanların döküntüleri ile doğrudan temas.
Mpox Virüsü İle Enfekte Olmayı Veya Yayılmasını Önlemek İçin Ne Yapabilirim?
MPox virüsünün bulaşmasını veya yayılmasını önlemek için aşağıdaki adımları uygulamak önemli:
➢ MPox’a benzeyen döküntüsü olan kişilerle yakın temastan kaçının.
➢ Enfekte bir hayvan veya kişiyle temas etmiş giysi, çarşaf, battaniye veya diğer malzemeleri kullanmaktan kaçının.
➢ Çiçek hastalığı olan kişileri sağlıklı kişilerden izole edin.
➢ Enfekte bir kişi veya hayvanla temastan sonra ellerinizi su ve sabunla iyice yıkayın. Sabun ve su yoksa alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın.
➢ Virüsü taşıyabilecek hayvanlardan kaçının.
ACAM2000 ve Jynneos aşıları da dahil olmak üzere bazı çiçek aşıları mpox’u önleyebilir. Bu aşılar mpoksu önlemek için kullanılabilir çünkü çiçek hastalığı ve mpox’ a ilgili virüsler neden olur.
Sağlık uzmanları çiçek hastalığına maruz kalmış kişilere aşı olmalarını önerebilir. Laboratuvar çalışanları gibi işlerinde virüse maruz kalma riski olan bazı kişiler de aşı olabilir. CDC şu anda herkesin mpox aşısı olmasını önermemektedir.
Mpox İçin Tedavi Nedir?
Çiçek hastalığı için onaylanmış özel bir tedavi yoktur. Sağlık uzmanları, çiçek hastalığını tecovirimat (TPOXX) veya brincidofovir (Tembexa) gibi çiçek hastalığını tedavi etmek için kullanılan bazı antiviral ilaçlarla tedavi edebilir.
Aşıya yanıt verme olasılığı düşük olanlar için bir sağlık uzmanı vaccinia immün globulin önerebilir. Bu, çiçek aşısı yapılmış kişilerden alınan antikorları içerir.
Çiçek hastalığı olan çoğu kişi için tedavi, semptomlarıhafifletmeyi amaçlamaktadır. Bakım, mpox döküntüsünden kaynaklanan cilt hasarını yönetmeyi, dışkıyı yumuşak tutmaya yardımcı olmak için yeterince sıvı içmeyi ve vücut ağrıları için ilaç tedavilerini içerir.
Çiçek hastalığınız varsa, döküntüleriniz ve kabuklarınız iyileşene kadar evde ailenizden ve evcil hayvanlarınızdan ayrı bir odada izole olun.
Mpox’un Komplikasyonları Nelerdir?
Mpox komplikasyonları şunları içerebilir:
➢ Yüz, kol ve bacaklarda ciddi yara izleri.
➢ Körlük.
➢ Diğer enfeksiyonlar.
➢ Nadir durumlarda ölüm.
➢ Clade II olarak adlandırılan 2022 salgınında yayılan mpox virüsü türü nadiren ölüme yol açmaktadır.
ABD’de mpox’un nadir görüldüğünü ve mpox virüsünün yakın temas olmadan insanlar arasında kolayca yayılmadığını unutmayın. Ancak yeni bir döküntü veya herhangi bir mpoxsemptomunuz varsa, sağlık uzmanınıza başvurun.
KAYNAKLAR
1. Monkeypox. World Health Organization. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/monkeypox. Accessed July 14, 2023.
2. AskMayoExpert. Monkeypox. Mayo Clinic; 2023.
3. Interim clinical guidance for the treatment of monkeypox. Centers for Disease Control and Prevention. https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/clinicians/treatment.html. Accessed July 19, 2022.
