Derin ven trombozu, genellikle bacaklarda bulunan toplardamarlarda pıhtı oluşması durumudur. Yani tıbbi adıyla DVT olarak bilinir. Bu pıhtılar ciddi sonuçlar doğurabilir. Çünkü damar içinde hareket ederek akciğere giderek akciğer embolisi gibi hayati riskler oluşturma olasılığı vardır. Bu yazıda DVT’nin ne olduğunu, belirtilerini, nedenlerini ve nasıl tedavi edildiğini basit bir dille anlatacağız.
Derin Ven Trombozu Nasıl Oluşur?
Damarlarımızda kan sürekli olarak akar. Ancak bazı durumlarda bu akış yavaşlar ya da tamamen durur. Böyle bir durumda kan, damar içinde pıhtılaşır. Eğer bu pıhtı derin toplardamarlarda oluşursa, buna derin ven trombozu denir.
Damarlar Neden Pıhtı Meydana Getirir?
Pıhtı oluşumu genellikle üç temel sebepten biri ya da birkaçı nedeniyle ortaya çıkar. Buna Virchow üçgeni denir:
- Kan akışında yavaşlama (örneğin uzun süre hareketsiz kalmak)
- Damar duvarında zedelenme (örneğin ameliyat sonrası)
- Kanın pıhtılaşma eğiliminde artış (örneğin bazı genetik hastalıklar)
Bu üç durumdan biri varsa, kişide DVT riski de artar.
Derin Ven Trombozu Belirtileri
DVT bazen belirti vermeden ortaya çıkar. Ancak çoğu zaman bacakta bazı değişikliklerle kendini belli eder. Erken fark edilmesi tedavi açısından oldukça önemlidir.
- Bacakta tek taraflı şişlik
- Ağrı, genellikle baldır bölgesinde
- Bacakta ısı artışı
- Ciltte gerginlik ve hassasiyet
- Cilt renginde değişiklik (morarma ya da kızarıklık)
Pıhtı genellikle bir bacakta oluşur. Eğer iki bacakta birden benzer belirtiler varsa, bu farklı bir soruna işaret ediyor olabilir.
DVT’nin En Ciddi Riski: Akciğer Embolisi
Damar içinde oluşan pıhtı, bazen yerinden koparak kan dolaşımıyla birlikte akciğerlere kadar gider. Bu duruma akciğer embolisi denir. Son derece tehlikelidir ve acil müdahale lazımdır.
- Ani başlayan nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Hızlı kalp atışı
- Öksürük (bazen kanlı)
- Bayılma hissi
Eğer DVT tanısı konulmuş bir kişide bu belirtiler görülüyorsa, vakit kaybetmeden acile başvurulmalıdır.
DVT’ye Neden Olan Risk Faktörleri
DVT her yaşta görülebilir, ancak bazı durumlar riski artırır. Özellikle uzun süreli hareketsizlik ve bazı sağlık sorunları bu konuda öne çıkar.
- Uzun süre oturarak seyahat (uçak, otobüs yolculukları)
- Uzun süre yatağa bağımlı kalma
- Ameliyatlar (özellikle ortopedik ameliyatlar)
- Travmalar (bacak kırıkları gibi)
- Obezite
- Doğum kontrol hapları veya hormon tedavileri
- Gebelik ve doğum sonrası dönem
- Kanser ve bazı kanser tedavileri
- Ailede pıhtı geçmişi (genetik faktörler)
Bu risk faktörlerinden bir veya birkaçı sizde varsa, önlem almak için doktorunuza danışmanız önemlidir.
DVT Teşhisi Nasıldır?
DVT teşhisi, hastanın şikâyetleri ve fizik muayenesiyle başlar. Şüpheli durumlarda doktor bazı testler isteyebilir.
Uygulanan Testler
- Doppler ultrasonografi: Damar içindeki pıhtının varlığını gösterir.
- D-dimer testi: Vücutta pıhtı olup olmadığını anlamaya yardımcı olan bir kan testidir.
- BT anjiyografi: Özellikle akciğer embolisinden şüphe varsa kendini gösterir.
- MR venografi: Bazı özel durumlarda damarları detaylı görmek için tercih haline gelir.
Doğru ve erken teşhis, tedavinin başarısı için oldukça kritiktir.
Derin Ven Trombozu Tedavisi
DVT tedavisi, pıhtının büyümesini önlemek, yeni pıhtı oluşumunu engellemek ve pıhtının akciğere gitmesini durdurmak amacıyla vardır.
- Kan sulandırıcı ilaçlar (antikoagülanlar): En yaygın tedavi yöntemidir. Pıhtının büyümesini engeller.
- Pıhtı eritici ilaçlar (trombolitikler): Ağır vakalarda hastanede uygulanır.
- Varis çorapları (kompresyon çorapları): Bacakta şişlik ve ağrıyı azaltır.
- IVC filtresi: Pıhtının akciğere gitmesini önlemek için büyük damara filtre konur. (nadir durumlarda).
- Hareket ve egzersiz: Hafif egzersizler dolaşımı artırır.
Tedavi süresi kişiye ve pıhtının yerine göre değişir. Bazı kişiler 3-6 ay ilaç kullanırken, bazıları için ömür boyu tedavi şarttır.
Diğer blog yazılarımıza da bakabilirsiniz.
DVT Nasıl Önlenir?
DVT, önüne geçme ihtimalinizin olduğu bir hastalıktır. Özellikle riskli grupta olan kişilerin günlük yaşamlarında bazı değişiklikler yapmaları yeterlidir.
- Uzun süre oturmaktan kaçının, sık sık kalkıp yürüyün.
- Uçak ve uzun yolculuklarda saat başı ayağa kalkın.
- Bol su için, vücudunuzu susuz bırakmayın.
- Sigara kullanmayın.
- Kilo kontrolüne dikkat edin.
- Ameliyat sonrası verilen varis çoraplarını ve ilaçları düzenli kullanın.
- Hamileyseniz doktor kontrolünde olun.
Sıkça Sorulan Sorular
DVT sadece bacaklarda mı olur?
En sık bacaklarda ortaya çıkar. Ama kolda, pelviste ya da beyindeki damarlarda da oluşum gösterme olasılığı vardır.
DVT geçer mi?
Evet, doğru tedavi ile pıhtı zamanla geçer. Ancak tedavi gecikirse kalıcı hasar bırakma olasılığı vardır.
Her şişlik DVT midir?
Hayır. Bacak şişliklerinin birçok nedeni olabilir. Ancak tek taraflı, ağrılı ve sıcak olan şişliklerde DVT mutlaka düşünülmelidir.
DVT olan kişi yürüme kabiliyetini kullanmaya devam eder mi?
Doktor izin veriyorsa, hafif yürüyüşler önerilir. Hareketsizlik pıhtı riskini artırır.
DVT’yi Tanımak Hayat Kurtarır
Derin ven trombozu, dikkate alınmadığında ciddi sonuçlara yol açabilecek bir hastalıktır. Ancak belirtileri erken fark edilirse, tedavisi oldukça başarılıdır. Şunu da belirtmek gerekir ki; bacakta ani şişlik, ağrı, morarma gibi belirtiler varsa vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır. Unutmayın, DVT sadece bir damar sorunu değil, hayatı tehdit eden bir durumdur.
