Tansiyon Nedir? Basit Anlatımla Kan Basıncı
Tansiyon, kalbin kanı vücuda pompalarken damarlar içinde oluşturduğu basınca verilen isimdir. Tıpta “kan basıncı” olarak da bilinir. Bu değer iki ölçümle ifade edilir:
- Sistolik (büyük tansiyon): Kalbin kasılıp kanı pompaladığı andaki basınç.
- Diyastolik (küçük tansiyon): Kalbin gevşediği ve dolduğu andaki basınç.
Tansiyonun normal, yüksek ya da düşük olması sağlığımız üzerinde doğrudan etkili olabilir. Bu nedenle sınır değerleri iyi bilmek, farkındalık oluşturmak açısından önemlidir.
Normal Tansiyon Değerleri Kaç Olmalı?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Amerikan Kalp Derneği (AHA) gibi sağlık otoritelerine göre, yetişkin bireylerde normal tansiyon aralığı şu şekildedir:
| Değerler (mmHg) | Sistolik (Büyük) | Diyastolik (Küçük) |
| Normal | 90 – 120 | 60 – 80 |
| Yüksek Normal | 121 – 129 | 80 – 84 |
Bu değerler genel toplum için geçerlidir. Ancak yaş, cinsiyet, mevcut hastalıklar ve yaşam tarzı gibi faktörler bu sınırları etkileyebilir.
Tansiyonun Normal Olmasının Önemi
- Kalp krizi ve felç riskini azaltır.
- Damar sağlığını korur.
- Organlara yeterli oksijen taşınmasını sağlar.
- Yaşam kalitesini yükseltir.
Özellikle 40 yaş üzerindeki bireylerde tansiyon düzenli kontrol edilmelidir. Ev tipi tansiyon aletleri bu noktada büyük yardımcıdır.
Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon) Nedir? Kaç Olursa Tehlikelidir?
Tansiyon değerleri 130/80 mmHg ve üzerindeyse “yüksek tansiyon” durumu söz konusudur. Hipertansiyon zamanla kalp, böbrek, beyin ve göz gibi organlarda hasar oluşturabilir.
Yüksek Tansiyon Sınıflandırması
| Derece | Sistolik | Diyastolik |
| Yüksek Normal | 130-139 | 85-89 |
| Evre 1 Hipertansiyon | 140-159 | 90-99 |
| Evre 2 Hipertansiyon | 160-179 | 100-109 |
| Ciddi Hipertansiyon | 180+ | 110+ |
Yüksek Tansiyonun Belirtileri
- Baş ağrısı
- Kulakta çınlama
- Burun kanaması
- Çarpıntı
- Halsizlik ve baş dönmesi
Bu belirtiler genellikle geçici görülse de uzun vadede hayati riskler taşır. Tansiyonunuz 140/90 üzerindeyse mutlaka doktor kontrolü gerekir.
Düşük Tansiyon (Hipotansiyon) Nedir? Tehlikeli Midir?
Düşük tansiyon, genellikle 90/60 mmHg altındaki değerler için kullanılır. Her düşük tansiyon tehlikeli değildir. Bazı kişilerde yapısal olarak düşük olabilir ve belirti vermez. Ancak ani tansiyon düşüşleri ciddi sonuçlar doğurabilir.
Hipotansiyon Türleri
- Ortostatik Hipotansiyon: Ayağa kalkınca tansiyonun düşmesi.
- Postprandiyal Hipotansiyon: Yemek sonrası tansiyonun düşmesi.
- Nöromediyasyonel Hipotansiyon: Aşırı stres ya da duygusal durumlarda yaşanan düşüş.
Düşük Tansiyonun Belirtileri
- Baş dönmesi ve bayılma hissi
- Görme bulanıklığı
- Sersemlik
- Halsizlik
Düşük tansiyona sahip kişilerin bol su içmesi, tuz tüketimini artırması ve aniden ayağa kalkmaması önerilir. Kronikleşmesi durumunda mutlaka uzman desteği alınmalıdır.
Tansiyonu Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Tansiyonun yükselip alçalmasına neden olan birçok faktör vardır. Bunları iki başlık altında toplayabiliriz:
Fiziksel Faktörler
- Yaş (ileri yaşta yükselme eğilimi)
- Kilo (obezite hipertansiyonu tetikler)
- Genetik yatkınlık
- Hareketsizlik
- Uyku düzeni
Yaşam Tarzı ve Beslenme
- Aşırı tuz tüketimi
- Sigara ve alkol
- Stres ve kaygı düzeyi
- Yetersiz su tüketimi
- Potasyum, magnezyum eksikliği
Tavsiyemiz: Günde en az 2 litre su için, düzenli egzersiz yapın ve tuz tüketiminizi azaltın.
Tansiyon Ölçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
Tansiyon ölçümü doğru yapılmadığında yanıltıcı sonuçlar verebilir. Aşağıdaki kurallara dikkat edilmelidir:
- Ölçümden önce 5-10 dakika dinlenin.
- Oturur pozisyonda olun, kol kalp hizasında olmalı.
- Ölçümden önce kafein, sigara ve ağır yemek tüketilmemiş olmalı.
- Aynı gün farklı saatlerde birkaç ölçüm alınmalı.
Evde yapılan ölçümler her zaman hastanedeki gibi güvenilir olmayabilir, ancak düzenli kayıt tutulması hekim için kıymetlidir.
Hangi Tansiyon Değerinde Doktora Gidilmeli?
Aşağıdaki durumlar doktora başvurmak için alarm işaretidir:
- Tansiyon 140/90 mmHg ve üzerindeyse
- Değer 90/60 mmHg altında seyrediyorsa
- Baş ağrısı, sersemlik, bayılma hissi varsa
- Tansiyon ilacı kullanırken ani dalgalanmalar varsa
- Ailede hipertansiyon öyküsü bulunuyorsa
Unutmayın, sessiz ilerleyen tansiyon hastalıkları kalıcı organ hasarlarına yol açabilir. Erken tanı hayat kurtarır.
Tansiyonu Dengede Tutmak İçin 10 Öneri
- Tuz tüketimini azaltın (günde 5 gramı geçmeyin)
- Potasyum ve magnezyum içeren gıdaları tercih edin (muz, avokado, yoğurt)
- Her gün en az 30 dakika yürüyüş yapın
- Günde en az 7-8 saat uyuyun
- Alkol ve sigaradan uzak durun
- Kafein alımını sınırlandırın
- Stresten uzak durun, nefes egzersizleri yapın
- Bol su için
- Evde düzenli tansiyon ölçümü yapın
- Doktor kontrolünüzü ihmal etmeyin
Sık Sorulan Sorular (SSS)
Tansiyon kaç olursa hastaneye gitmeliyim?
Tansiyon 180/110 mmHg üzerine çıkarsa veya ani düşüşle baygınlık yaşanırsa hemen acil servise başvurulmalıdır.
Gençlerde tansiyon kaç olmalı?
Genç bireylerde ideal tansiyon 110/70 mmHg civarıdır. 120/80’e kadar normal kabul edilir.
Sabah kalkınca tansiyon yüksek çıkar mı?
Evet. Uyandıktan sonra vücut daha aktif hale geldiği için sabah saatlerinde tansiyon yükselme eğilimindedir.
Tansiyonum sürekli 130/85 çıkıyor, bu yüksek mi?
Bu değer “yüksek normal” kategorisindedir. Yaşam tarzı değişiklikleriyle normale çekilebilir, ama düzenli kontrol gerektirir.
Sonuç: Tansiyonunuzu Tanıyın, Sağlığınızı Koruyun
Tansiyon sınır değerlerini bilmek, sağlıklı bir yaşam için ilk adımdır. Ne çok yüksek ne çok düşük olmalı; denge en kıymetli sağlık göstergesidir. Unutmayın, doğru ölçüm, sağlıklı beslenme, düzenli hareket ve uzman desteği ile tansiyon kontrol altında tutulabilir. Her birey kendine özgüdür, bu yüzden kişisel ölçümler ve doktor takibi ihmal edilmemelidir.
