METFORMİN NEDİR?

Metformin, genellikle tip 2 diyabetin tedavisinde, kan şekerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olmak için kullanılan bir oral antidiyabetik ilaçtır. Metformin diyabet tedavisinden çok uzun yıllardır kullanılan ve ilk akla gelen bir ilaç grubudur.

Metformin, tip 2 diyabet tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir ilaç olmasının yanı sıra, bazen polikistik over sendromu (PCOS) gibi diğer durumların tedavisinde de kullanılır. Metformin genellikle düşük bir maliyetle ve genellikle iyi tolere edilen bir ilaçtır. 

METFORMİN ETKİ MEKANİZMASI 

Diyabet, prediyabet, gizli şeker, insülin direnci gibi sağlık sorunlarındaki ana problem pankreasın insülin üretmemesi değil vücutta insüline karşı bir direnç olmasıdır.

Metformin, karaciğerde glukoz üretimini azaltarak kan şekerini düşürür ve hücrelerin glukoz ve insülini daha etkili bir şekilde kullanmasına yardımcı olur. Ayrıca, insülin duyarlılığını artırır ve insülin direncini azaltır.

METFORMİNİN KULLANIM ALANLARI-ENDİKASYONLARI

Bu yazımızda günümüzde ağrı kesiciler kadar sık kullanılan bir ilaç grubu olan metformin sağlık alanında aşağıdaki durumda kullanılmaktadır:

1. İnsülin Direnci: İnsülin direnci kilo vermek isteyen bireyler için bir engeldir diyebiliriz. Bu nedenle kilo veremeyen kişilerde su ve tuz tutulumu olacak ve insülin direnci beraberinde hipertansiyon gibi bir dizi hastalığı getirecektir. Metformin insülin direncinde, insülin duyarlılığını artırır ve böylece vücuttan su ve tuz atılımını destekler. Böylecek kan basıncı kısmen düşer ve kan şekeri regülasyonu sağlanır.
2. Polikistik Over Sendromu (PCOS): PCOS, kadınlarda hormonal dengesizliğe bağlı olarak gelişen bir durumdur. Metformin, PCOS tedavisinde kullanılabilecek bir seçenek olabilir. PCOS, insülin direnci ve yüksek kan şekerine bağlı oluşan sorunlarla ilişkilidir. Metformin, insülin direncini azaltarak hormonal dengesizliği düzeltmeye ve PCOS semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
3. Prediyabet (Gizli şeker): Yapılan çalışmalar diyeti değişmeyen hastalarda prediyabet evresinde metformin kullanımı diyabete giden süreci uzattığını göstermektedir. Sonuç olarak aynı miktarda insülin daha fazla iş yaptığında pankreas daha az yorulur ve diyabete giden süreç uzar.
4. Gebelikte Diyabet (Gestasyonel Diyabet): Gebelik sırasında bazı kadınlar gestasyonel diyabet adı verilen bir diyabet türü geliştirir. Metformin, gebelikte diyabetin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. 
5. Antipsikotik ilaçların yan etkilerinden korunma : Antipsikotik gibi bazı ilaçların kilo almak gibi yan etkileri olabilir. Metformin kullanımı bu gibi ilaçların kilo aldırma etkisini azaltmakta yardımcı olarak kilo kontrolünü sağlayabilir.

6. Tip 2 Diyabet: Metformin, tip 2 diyabetin tedavisinde genellikle ilk tercih edilen bir ilaçtır. Diyabet, vücudun kan şekerini düzenleme yeteneğinin etkilendiği bir durumdur. Metformin, kan şekerini düşürerek, karaciğerdeki glukoz üretimini azaltarak ve vücut hücrelerinin glukozu daha etkili bir şekilde kullanmasını sağlayarak kan şekerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olur.

Ayrıca metformin kullanımı ile ilgili yapılan çalışmalarda; kolon kanseri tedavisinde kullanılan ilaçların etkilerini artırdığı ve kanserin nüks etme riskini azalttığı görülmüştür. Diyabet tedavisinde kullanılan hastalarda demans riskini azalttığı da çalışmalarda gösterilmiştir.

METFORMİNİN KULLANIM ŞEKLİ 

Metformin uzun yıllardır diyabet tedavisinden kullanılsa da mucize bir ilaç değildir ve hekim kontrolünde kullanılması gerekir. Günlük dozları 500 mg-1000 mg arasında kişiye göre değişkenlik gösterebilir.

Unutulmaması gereken en önemli konu metformin diyabet tedavisinin tek yolu değildir. Yaşam tarzı değişiklikleri ve beslenme diyabet tedavisinde büyük öneme sahiptir. Bu sebeple metformin kullanılmadan önce mutlaka yaşam biçimi değerlendirilmeli ve optimal düzeye getirilmelidir. Diyabet tanısı alan bireyler önce karbonhidrat kısıtlamalı, egzersiz sürelerini artırmalı, ideal kiloya ulaşılmalı ve stres yönetimini sağlamalıdır. Hiçbir ilaç tek başına mucize değildir ve metformin hekim önerisi şartıyla yaşam tarzı değişiklikleriyle beraber kullanılabilir.

METFORMİNİN TİP-1 DİYABET TEDAVİSİNDE YERİ VAR MIDIR?

Tip-1 diyabetin ana problem pankreastadır ve insülin yokluğundan kaynaklanır. Metforminin insülin salınımı için doğrudan bir etkisi olmadığı için tip-1 tedavisinde kullanılmaz. Bu hastalığın tedavisinde direkt insülin kullanımı yer almaktadır.

METFORMİNİN YAN ETKİLERİ

Vücudun pH dengesini değiştirebilir, laktik asidoza yol açabilir. Laktik asidoz ciddi bir durumdur.

Diğer bazı yan etkileri şunlardır:

• Mide bulantısı ve kusma
• İshal
• Karın ağrısı
• İştah kaybı
• Tat değişiklikleri
• Baş ağrısı
• Yorgunluk ve halsizlik

Metformin de diğer ilaçlar gibi belli yan etkilere sahiptir. Bu sebeple kullanımı mutlaka bir hekim tarafından belirlenmelidir. Unutulmamalıdır ki metformin bir zayıflama ilacı değildir.