Kalp hastalığı geçirmiş, stent takılmış ya da bypass ameliyatı olmuş bireyler için yaşam tarzı değişiklikleri kadar kolesterol kontrolü de hayati öneme sahiptir. Çünkü damar sağlığı, bu hastalar için zaten sınırda çalışıyordur. Kolesterolün yüksek olması, ikinci bir kriz, yeniden damar tıkanıklığı ya da yeni bir ameliyat riskini artırır.
Bu yazıda kolesterolün neden düşürülmesi gerektiğini, ilaçların neden bırakılmaması gerektiğini ve bu sürecin nasıl yönetileceğini sade bir dille anlatacağız.
Kolesterol Nedir? İyi mi, Kötü mü?
Kolesterol, vücudumuz için gerekli bir yağ türüdür. Hücre zarlarının yapısında yer alır, bazı hormonların ve D vitamininin üretiminde görev alır. Ancak kolesterolün iyi ve kötü olmak üzere iki ana tipi vardır:
LDL (Kötü kolesterol): Fazlası damar çeperlerine yapışır ve tıkanıklığa yol açar.
HDL (İyi kolesterol): Fazla kolesterolü toparlayarak karaciğere taşır, vücuttan atılmasını sağlar.
Kalp hastaları için önemli olan, LDL kolesterolün mümkün olduğunca düşük seviyede tutulmasıdır. Çünkü bu kolesterol türü, damar duvarlarında birikerek plak oluşturur. Bu plaklar damarları daraltır ve zamanla kalp krizine neden olabilir.
Kalp Krizi Geçirenlerde Kolesterol Düşürmek Neden Gerekli?
Bir kalp krizi geçirildiyse, bu vücudun zaten yüksek riskli gruba girdiği anlamına gelir. Kalp krizine neden olan en yaygın sebep, damar içinde biriken kolesterol plaklarının yırtılması ve pıhtı oluşturmasıdır. Bu nedenle, bir kez kriz geçirmiş kişide kolesterol yüksekliği daha da tehlikelidir.
Özetle:
- Bir kriz geçiren kişi, ikinci kriz için daha yüksek risk taşır.
- Kolesterol kontrolü yapılmazsa yeni plak oluşumu devam eder.
- Stent veya bypass yapılmış olsa bile yeni tıkanıklıklar gelişebilir.
Stent ve Bypass Sonrası Kolesterol Kontrolü Neden Şart?
Stent Nedir?
Stent, tıkanan damarı açmak için yerleştirilen küçük bir metal kafestir. Ancak bu sadece mevcut tıkanıklığı açar. Kolesterol düşürülmezse, aynı damarda veya başka bölgelerde yeni plaklar oluşabilir.
Bypass Nedir?
Bypass ameliyatında tıkalı damarların yerine yeni yollar (damar köprüleri) yapılır. Ancak bu yollar da zamanla kolesterol yüzünden daralabilir. Bypass kalıcı bir çözüm değildir; kontrollü yaşamla desteklenmelidir.
Neden İhmal Edilmemeli?
- Stent takılan damarda tekrar tıkanıklık olabilir (restenoz)
- Bypass yapılan damarlarda yeni plaklar oluşabilir
- Kolesterol kontrol edilmezse aynı sorunlar tekrarlanır
Kolesterol İlaçları (Statinler) Neden Kullanılmalı?
Kolesterol düşürücü ilaçlar, özellikle statin grubu ilaçlar, sadece kolesterolü düşürmekle kalmaz, aynı zamanda damar içi inflamasyonu (iltihaplanmayı) da azaltır.
Kolesterol İlacı Ne İşe Yarar?
- LDL kolesterolü düşürür
- Damar içi iltihabı azaltır
- Yeni plak oluşumunu engeller
- Eski plakları stabilize ederek yırtılma riskini azaltır
- Kalp krizi, inme ve ölüm riskini belirgin şekilde azaltır
Yani bu ilaçlar sadece “sayıyı” düşürmez. Hayatı kurtarır.
Kolesterol İlacı Ne Zaman Kesilmemeli?
Bazı hastalar, “kolesterolüm düzeldi” diyerek ilaçlarını bırakmak ister. Ancak bu doğru değildir. Çünkü:
- İlacın etkisi devam ettiği sürece koruma sağlar
- Bırakıldığında kolesterol yeniden yükselir
- Yeni damar tıkanıklıkları gelişebilir
Kolesterol ilacı, tansiyon ilacı gibi sürekli kullanılması gereken bir koruyucu tedavidir.
Kalp Hastaları İçin Hedef Kolesterol Değerleri Nedir?
Genel topluma göre kalp hastalarının kolesterol hedefi daha düşüktür. Çünkü risk daha yüksektir.
LDL kolesterol: Kalp krizi geçirmiş ya da stent-bypass yapılmış biri için 70 mg/dL’nin altı
HDL kolesterol: Erkeklerde 40 mg/dL’nin, kadınlarda 50 mg/dL’nin üzeri
Trigliserit: 150 mg/dL’nin altında olması beklenir
Kolesterolü Kontrol Altında Tutmanın Yolları
İlaçlar önemli olsa da, yaşam tarzı değişiklikleri de en az ilaç kadar etkilidir. İşte kalp hastaları için kolesterolü düşürmeye yardımcı yaşam alışkanlıkları:
- Trans yağ ve doymuş yağlardan uzak durun (margarin, kızartmalar, işlenmiş gıdalar)
- Bitkisel yağları tercih edin (zeytinyağı, avokado yağı)
- Düzenli yürüyüş yapın (haftada en az 150 dakika)
- Sebze ve tam tahıl tüketimini artırın
- Kırmızı et tüketimini azaltın, balık ve baklagillere yönelin
- Sigarayı bırakın, alkolü sınırlandırın
- Aşırı kilo varsa, ideal kiloya yaklaşın
Bu adımlar, ilaçla birlikte kolesterol kontrolünde büyük fark yaratır.
Kolesterolü Hafife Almak, Kalbi Riske Atmaktır
Stent takılmış, bypass olmuş ya da kalp krizi geçirmiş bir birey için kolesterol yüksekliği, ikinci bir kriz demektir. İlaçların düzenli kullanımı, kolesterolün düşük tutulması ve yaşam tarzının değiştirilmesi, kalbin ömrünü uzatır.
Unutmayın, kolesterol sessiz ilerleyen bir tehlikedir. Değerleriniz normale dönmüş olabilir ama bu, ilaçları bırakma zamanı değil; tedavinin işe yaradığını gösteren bir işarettir.
Kolesterol kontrolü bir sayı meselesi değil, hayat meselesidir.
