Damar kireçlenmesi, tıbbi adıyla ateroskleroz, günümüzde en yaygın olan kalp ve damar hastalıklarının başında gelir. Temelde atardamarların iç duvarlarında plak adı verilen yağ, kolesterol ve kalsiyum birikintilerinin sertleşmesi ve zamanla kalınlaşması sürecini ifade eder.
Bu birikimler, damar esnekliğini azaltarak damar yolunu daraltır ve kan akışını kısıtlar; bu durum, yeterli oksijen ve besinin organlara ulaşmasını engellediği için kalp krizi, inme ve periferik arter hastalığı gibi pek çok ciddi sağlık sorununa zemin hazırlar. Bu nedenle, aterosklerozun ne olduğunu, risk faktörlerini ve tedavi sürecini anlamak hayati öneme sahiptir.
Damar Kireçlenmesi Nedir?
Damar kireçlenmesi, tıpta ateroskleroz olarak adlandırılan ve damarlarda zamanla biriken plaklarla ortaya çıkan bir durumdur. Bu plaklar genellikle kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerden oluşur. Damar duvarlarına yapışan bu maddeler, zamanla sertleşip damarların daralmasına ve hatta tıkanmasına neden olabilir.
Bu hastalık genellikle yaşla birlikte artar ve özellikle kalp, beyin ve bacak damarlarında ciddi sonuçlar doğurabilir. Ancak bu süreci erken dönemde tespit edip yavaşlatmak mümkündür.
Damar Kireçlenmesi Tomografiyle Görülür Mü?
Birçok kişi damarlarında bir problem olduğunda hemen “sanal anjiyo” yapılması gerektiğini düşünür. Ancak önceden çekilmiş bir tomografiniz varsa orada da belli olabilir.
Tomografi ile Damarları Görmek Mümkün Olur
Modern tıbbi görüntüleme teknolojileri sayesinde bilgisayarlı tomografi (BT) ile de damar kireçlenmeleri oldukça net bir şekilde görülebilir. Özellikle BT anjiyografi yapılmadan bile basit bir toraks tomografisi, damarlarda kalsifikasyon (kireçlenme) olup olmadığını gösterebilir.
Bu görüntülemede kireçlenmiş alanlar beyaz lekeler şeklinde belirir. Bu lekeler, kalp damarlarının ne kadar risk altında olduğunu anlamada doktorlara yol gösterir. Yani sanal anjiyo yapılmasına gerek kalmadan, basit bir tomografi çekimi bile damarlardaki problemi ortaya koyabilir.
Kolesterol İlacı ve Kan Sulandırıcı Kullanılmazsa Ne Olur?
Damar kireçlenmesini etkileyen en önemli faktörlerden biri yüksek kolesterol düzeyidir. Kolesterol kanda uzun süre yüksek kalırsa, damar duvarlarına yapışarak plak oluşumunu hızlandırır.
Ayrıca kanın yoğunlaşması ve akışkanlığının azalması da kireçli damarlardan geçişi zorlaştırır. Bu nedenle doktorlar genellikle şu iki ilacı önerir:
- Statinler (kolesterol düşürücüler)
- Antikoagülanlar veya aspirin türevi kan sulandırıcılar
İlaç Kullanılmazsa Ne Olur?
İlaç kullanılmadığında:
- Plak oluşumunun hızı artar.
- Damarların zamanla tamamen tıkanma ihtimali vardır.
- Kalp krizi ya da felç riski ciddi şekilde artar.
- Bacak damarlarında tıkanıklığa bağlı yürüme güçlüğü ve ağrı yaşanma olasılığı artar.
İlaçlar bu süreci durdurmasa bile yavaşlatır. Bu da hastaya yaşam süresi ve konforu açısından büyük avantaj sağlar.
Damar Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?
Damar kireçlenmesi genellikle yavaş geliştiği için uzun süre belirti vermez. Ancak ilerledikçe aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
Dikkat Edilmesi Gereken 7 Belirti:
- Göğüs ağrısı veya sıkışması
- Bacaklarda yorgunluk ve uyuşma
- Soğuk el ve ayaklar
- Yürürken bacaklarda kramp girmesi
- Cinsel isteksizlik veya sertleşme sorunu (özellikle erkeklerde)
- Baş dönmesi, bayılma hissi
- Dengesiz tansiyon ve sık baş ağrısı
Bu belirtiler ortaya çıkmadan önce tomografi ile kireçlenme görülürse, erken önlem alınabilir.
Damar Kireçlenmesinden Korunma Yolları
Damar sağlığını korumak için ilaç kullanımı kadar yaşam tarzı da önemlidir. Kireçlenmeyi önlemek ya da ilerlemesini durdurmak için yapılması gerekenler oldukça nettir.
Sağlıklı Yaşam için 6 Altın Kural
- Düzenli yürüyüş yapın (günde en az 30 dakika).
- Sigara ve alkolü bırakın.
- Sebze ve meyve ağırlıklı beslenin.
- Tuzu azaltın, hazır gıdalardan uzak durun.
- Düzenli olarak tansiyon ve kolesterol takibi yapın.
- Kilonuzu ideal seviyede tutun.
Bu alışkanlıklar damar sertleşmesini önlemenin yanı sıra, diğer birçok kronik hastalığa karşı da sizi korur.
Tedavi Gecikirse Ne Olur?
Damar tıkanıklığı ilerlerse organlara giden kan azalır ve bu da kalıcı hasarlara neden olabilir. Örneğin kalp damarları tıkanırsa kalp krizi, beyin damarları tıkanırsa inme (felç) riski doğar. Bacak damarlarında ise kangren gibi ciddi tablolarla karşılaşma ihtimali artar.
Erken tedavi ve düzenli takip bu riskleri büyük ölçüde azaltır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Sanal anjiyo şart mı?
Hayır. BT tomografide de kendini gösterme ihtimali taşır.
Kireçlenme tersine döner mi?
Tamamen gerilemesi nadirdir ama ilerlemesi durdurulabilir.
Kolesterol ilacını uzun süre kullanmak zararlı mı?
Hayır, aksine düzenli kullanım koruyucudur. Yan etkilere denk gelmeniz durumunda doktorla paylaşmayı unutmayın.
Kan sulandırıcılar her zaman şart mı?
Hastanın risk durumuna göre doktor karar verir. Özellikle stent ya da by-pass sonrası kullanılır.
Erken Teşhis Hayat Kurtarır
Damar kireçlenmesi sinsi ilerleyen ama erken fark edilirse doktor ile kontrol altına alacağınız bir rahatsızlıktır. Önceden çekilmiş bir tomografi varsa kontrol ederek bu durum fark edilebilir. Eğer kolesterol ilaçları ve kan sulandırıcılar ihmal edilirse, damarlar tıkanabilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Bu nedenle düzenli doktor kontrolleri, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve gerekli durumlarda ilaç kullanımı büyük önem taşır. Unutmayın, damarlarınız sağlıklıysa tüm organlarınız da sağlıklı çalışır.
Dilerseniz Yeni Nesil Stent Nedir? başlıklı içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
