Kalp damar hastalıklarında en önemli karar anlarından biri, tıkalı damarın tedavisinde bypass ameliyatı mı yoksa stent mi uygulanacağına karar verilmesidir. Bu seçim sadece doktorun değil, hastanın da bilgilendirilmiş bir şekilde katıldığı önemli bir süreçtir. İşte tam bu noktada devreye SYNTAX skoru girer. Bu yazıda, karar sürecini etkileyen faktörleri ve syntax skorunun ne anlama geldiğini sade bir dille anlatıyoruz.
Kalp Damar Tıkanıklığında İki Temel Seçenek: Bypass ve Stent
Kalp damarları tıkandığında, kalbin yeterli kan alamaması nedeniyle ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu durumu düzeltmek için iki yaygın tedavi yöntemi vardır: Stent (anjiyoplasti) ve bypass (cerrahi damar değişimi).
Stent Nedir?
Stent, tıkalı damarın içine yerleştirilen küçük bir metal kafestir. Damarın açılmasını sağlar ve tekrar tıkanmasını önlemeye çalışır. Genellikle lokal anestezi ile uygulanır ve hastanede kalış süresi daha kısadır.
Bypass Nedir?
Bypass ameliyatı ise tıkalı damarın ötesine vücudun başka yerinden alınan damarlarla yeni bir yol yapılması işlemidir. Kalp cerrahları tarafından, genellikle açık kalp ameliyatı şeklinde uygulanır. Daha kapsamlı ve uzun süreli bir çözüm sunabilir.
Karar Nasıl Verilir?
Bazı hastalar “damarım yüzde 90 tıkalı, o zaman bypass mı olmalıyım?” diye sorar. Ancak tıkanıklığın oranı kadar, hangi damarın tıkalı olduğu, kaç damar etkilendiği ve damarların yapısı da önemlidir. Bu noktada SYNTAX skoru devreye girer.
SYNTAX Skoru Nedir?
SYNTAX skoru, kalp damar hastalığının karmaşıklığını ve yaygınlığını değerlendiren bir puanlama sistemidir. Hastanın anjiyo görüntüleri üzerinden değerlendirme yapılır.
- Damar tıkanıklığının ne kadar yaygın olduğunu belirlemek
- Damar yapısının teknik olarak ne kadar karmaşık olduğunu ortaya koymak
- Hangi tedavi (stent mi bypass mı) ile daha iyi sonuç alınacağını öngörmek
Skor ne kadar yüksekse, damar yapısı o kadar karmaşık ve yaygın demektir. Bu durumda bypass daha avantajlı olabilir.
Dilerseniz diğer blog içeriklerimizi de inceleyin.
SYNTAX Skoruna Göre Tedavi Tercihi
SYNTAX skoru, genellikle 3 seviyede değerlendirilir. Bu değerlendirme tedavi kararını büyük ölçüde etkiler.
SYNTAX Skoru Aralıkları
- Düşük SYNTAX skoru (0–22):
- Genellikle stent tedavisi uygundur
- Tek damar veya basit yapılı hastalıklarda tercih edilir
- İşlem süresi kısa, iyileşme hızlıdır
- Orta SYNTAX skoru (23–32):
- Stent veya bypass tercih edilebilir
- Hastanın genel durumu, eşlik eden hastalıkları göz önüne alınır
- Karar multidisipliner ekip tarafından verilir
- Yüksek SYNTAX skoru (33 ve üzeri):
- Bypass önerilir
- Yaygın ve karmaşık damar hastalığında stent başarısız olabilir
- Uzun vadeli damar açıklığı için cerrahi daha uygundur
Bypass mı Stent mi? Hangi Durumda Hangisi Daha İyi?
Bypass tercih edilen durumlar:
- Üç damar hastalığı olanlar
- Sol ana koroner damar tıkanıklığı
- Diyabet hastaları
- Yüksek syntax skoru olanlar
- Daha önce stent uygulanmış ama tekrar tıkanmış olanlar
Stent tercih edilen durumlar:
- Tek damar tıkanıklığı olanlar
- Damar yapısı uygunsa ve tıkanıklık lokalize ise
- Ameliyat riski yüksek olan yaşlı hastalar
- Düşük syntax skoru olanlar
- Hastanın açık kalp ameliyatı istememesi durumunda
Hastalar için Karar Süreci: Bilinçli Tercih Hayat Kurtarır
Tedavi kararı verirken sadece teknik değerlendirmeler değil, hastanın yaşam tarzı, yaşı, diğer hastalıkları ve tercihleri de önemlidir. Bu nedenle karar süreci kardiyolog, kalp cerrahı ve hasta arasında ortak bir değerlendirmeyle yapılmalıdır.
Tedavi öncesi mutlaka konuşulması gerekenler:
- Tedavi seçeneklerinin avantaj ve dezavantajları
- Uzun dönem yaşam kalitesi ve riskler
- Hangi seçenekte tekrar girişim riski daha düşük
- Hangi tedavide ilaç kullanımı daha uzun sürecek
- İşe dönüş süresi ve iyileşme hızı
Bypass ve Stent Sonrası Hayat Bitmiyor Başlıyor
Unutulmaması gereken en önemli nokta şudur: Hangi yöntem uygulanırsa uygulansın, tedavi sonrası yaşam tarzı değişikliği şarttır. Sigara bırakılmalı, beslenme düzenlenmeli, egzersiz yapılmalı ve ilaçlar aksatılmamalıdır.
Doğru Tedavi Doğru Hasta İkilisi Önemli!
Bypass mı stent mi sorusunun cevabı her hasta için farklıdır. Bu sorunun cevabı SYNTAX skoru, hasta özellikleri ve hekim görüşüne göre şekillenir. Tıkanıklığın sadece miktarına değil, yerine, yapısına ve hastanın genel durumuna bakılarak karar verilmelidir.
Unutmayın, önemli olan sadece damarın açılması değil, açıldıktan sonra sağlıklı bir hayat sürebilmektir.
