Yakınınıza Olan Sevginiz, Kendi Sağlığınızı Gölgelemesin
Sağlık sisteminde sık karşılaşılan ama çoğu zaman göz ardı edilen bir durum vardır: Hasta yakınlarının kendi sağlıklarını ihmal etmeleri.
Bu kişiler, sevdikleri için her şeyi yapmaya hazırken, kendi kalp atışlarını, nefeslerini, tansiyonlarını yok sayar. Ve bu ihmalkârlık, çoğu zaman geç kalınmış teşhislere, hatta hayati risklere neden olabilir.
Bir Kardiyoloğun Anı Defterinden: Gerçek Bir Örnek
Bir anne-oğul polikliniğime geldi. Anne, oldukça endişeliydi. “Oğlumun tansiyonu 15’lerde, bir çözüm bulalım” dedi.
Oysa oğlunun şikâyeti oldukça hafifti. Fakat annenin yüzü solgundu, konuşurken nefes nefeseydi ve tansiyonu 20/12 idi. EKG’sinde yakın zamanda geçirilmiş bir kalp krizi bulgusu vardı.
Ama anne hâlâ “önemli değil, ben yıllardır böyleyim” diyordu…
Bu örnek gibi yüzlercesini her hafta görüyoruz. Oysa unutulmamalı ki: Sevdiğiniz kişilere yardım etmek istiyorsanız önce kendiniz sağlam olmalısınız.
Neden Hasta Yakınları Kendilerini İhmal Ediyor?
Bu durumun arkasında birçok psikolojik ve sosyal etken yer alır. İşte en yaygın nedenler:
1. Önceliği hep karşı tarafa verme alışkanlığı
Özellikle ebeveynler, çocuklarının sorunları karşısında kendilerini ikinci plana atar.
2. Kendi belirtilerini hafife alma
Göğüs ağrısını “gaz”, baş dönmesini “yorgunluk” diye geçiştirirler.
3. Zaman ve enerji kalmaması
Hasta bakımından kendine zaman ayıramaz.
4. Kendi hastalığını kabullenememe
“Ben güçlü durmalıyım, yoksa çocuklar ne yapar?” düşüncesiyle ihmal artar.
5. “Şimdi sırası değil” yanılgısı
Yakın hastayken kendi şikâyetlerini ertelemek yaygın bir durumdur.
Hangi Belirtiler Göz Ardı Edilmemeli?
Bir hasta yakını olarak, aşağıdaki belirtiler sizde varsa, “önce hasta iyileşsin sonra bakarım” demek büyük bir risk taşır.
Dikkate alınması gereken belirtiler:
- Göğüste baskı, yanma, sıkışma
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi veya bayılma hissi
- Bacaklarda şişlik
- Aşırı yorgunluk ve halsizlik
- Nabzın çok hızlı ya da çok yavaş olması
- Soğuk terleme
- Tansiyonun sürekli 14/9 ve üzerinde olması
- Göz kararması, konuşma bozukluğu
Bu belirtiler bazen “sessiz kalp krizi” veya ciddi kalp yetmezliği işareti olabilir. Gecikmeden muayene olunmalıdır.
Bu Durumu Nasıl Değiştirebiliriz?
Kendi sağlığınızı ihmal etmek sadece sizi değil, sevdiklerinizi de etkiler. Çünkü onlar sizi kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilir.
Sağlığınızı ihmal etmemeniz için 6 öneri:
- Hasta yakını olsanız bile kendi şikayetlerinizi ciddiye alın.
- Rutin kontrolleri aksatmayın. Yılda 1 EKG, tansiyon ve kolesterol takibi önemlidir.
- Hastaneye gittiğinizde kendinizi de kontrol ettirin.
- “Acil değil” diyerek kronik şikayetleri ertelemeyin.
- Tükenmişlik hissediyorsanız, psikolojik destek alın.
- Sağlık, önce kendinde başlar. Önce siz iyi olun ki yakınınıza daha iyi destek olun.
Sağlıkta Önce “Ben” Demek Bencillik Değildir
Toplumda hâlâ “önce çocuğum, önce eşim, önce annem-babam” anlayışı çok baskındır. Elbette bu sevgi ve bağlılığın bir göstergesidir. Ancak bu anlayış kalıcı ve sağlıklı yardım etmenin önüne geçebilir.
Uçaklarda neden önce oksijen maskesini kendinize takmanız istenir biliyor musunuz?
Çünkü siz bayılırsanız, yanınızdakine yardım edemezsiniz.
Sağlıkta da bu geçerlidir. İyilik, önce kendine iyi bakmakla başlar.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Hasta yakını olduğum için kendi rahatsızlığımı ihmal etmem çok mu kötü?
Evet. Özellikle kalp hastalıkları gibi sessiz ilerleyen durumlarda bu ihmalkârlık ciddi sonuçlar doğurabilir.
Hem hastama bakmak hem de kendimle ilgilenmek mümkün mü?
Evet. Zaman yönetimi ve destekle bu mümkün. Gerekirse aile üyelerinden veya sağlık profesyonellerinden destek alın.
Tansiyonum yüksek ama şikâyetim yok, önemsemeli miyim?
Evet. Belirti vermeyen tansiyon da kalbe ve damarlara zarar verir. Mutlaka takip edilmelidir.
Sonuç: Sağlıklı Kalın ki Sevdiklerinize Daha İyi Destek Olun
Bir hasta yakını olarak güçlü durmanız önemli olabilir. Ancak bu güç, bedeniniz yorgunken değil, sağlıklıyken gerçek anlamını bulur.
Kendi kalbinizi ihmal ederseniz, bir başkasının kalbine yardım ederken kendi sağlığınızı kaybedebilirsiniz.
Erken teşhis hayat kurtarır. Kendinizi ikinci plana atmayın. Çünkü siz de değerlisiniz.
