Kalbin düzenli çalışması sağlıklı bir yaşamın temelidir. Ancak bazı durumlarda kalbin ritmi bozulabilir ve bu bozukluk ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu ritim bozukluklarından en yaygın olanlarından biri de atriyal fibrilasyondur. Tıp dilinde genellikle “AF” kısaltmasıyla anılan bu durum, özellikle yaşlı bireylerde sık görülse de her yaş grubunu etkileyebilir.
Bu yazıda atriyal fibrilasyonun ne olduğunu, belirtilerini, nedenlerini, risklerini ve tedavi yollarını sade ve anlaşılır bir dille anlatıyoruz.
Atriyal Fibrilasyon Nedir?
Atriyal fibrilasyon, kalbin üst odacıkları olan atriyumların düzensiz ve hızlı şekilde kasılması ile karakterize bir ritim bozukluğudur. Normalde kalp, düzenli bir ritimde elektriksel sinyallerle çalışır. Ancak atriyal fibrilasyon sırasında bu sinyaller karışır ve kalp ritmi düzensiz hale gelir.
Kalbin bu düzensiz çalışması kanın tam olarak pompalanmasını zorlaştırır ve pıhtı oluşma riskini artırır. Bu da özellikle inme (felç) gibi hayati tehlikeler doğurabilir.
Atriyal Fibrilasyonun Nedenleri
Atriyal fibrilasyonun oluşumunda birden fazla etken rol oynayabilir. Bazı bireylerde altta yatan belirli bir hastalık olmadan da gelişebilir. Ancak çoğu zaman başka sağlık sorunlarının bir sonucu olarak ortaya çıkar.
Atriyal fibrilasyona yol açabilecek başlıca nedenler:
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- Kalp kapak hastalıkları
- Kalp yetmezliği
- Kalp krizi sonrası hasar
- Tiroid bezi hastalıkları (özellikle hipertiroidi)
- Şeker hastalığı (diyabet)
- Obezite
- Uyku apnesi
- Aşırı alkol ve kafein tüketimi
- Şiddetli stres ve kaygı
- İleri yaş
- Ailede ritim bozukluğu öyküsü
Bazı durumlarda ise atriyal fibrilasyon “nedeni bilinmeyen” yani idiyopatik olarak gelişebilir.
Atriyal Fibrilasyonun Belirtileri
Atriyal fibrilasyon bazı kişilerde belirti vermeyebilir ve başka bir nedenle yapılan EKG sırasında fark edilebilir. Ancak çoğu zaman bazı belirtilerle kendini belli eder.
Atriyal fibrilasyonun sık görülen belirtileri:
- Kalp çarpıntısı (hızlı veya düzensiz atım hissi)
- Göğüste rahatsızlık hissi veya ağrı
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi
- Halsizlik
- Egzersiz sırasında çabuk yorulma
- Bayılma hissi
Bu belirtiler zaman zaman gelip geçebilir ya da sürekli olabilir. Belirtiler fark edildiğinde mutlaka bir kalp uzmanına başvurmak gerekir.
Atriyal Fibrilasyon Tipleri
Atriyal fibrilasyon tek tip değildir. Süresine ve tekrarlama durumuna göre sınıflandırılır:
Farklı atriyal fibrilasyon tipleri:
- Paroksismal AF:
Genellikle 7 günden kısa sürer ve kendiliğinden normale döner. - Persistan AF:
7 günden uzun sürer ve tıbbi müdahale olmadan normale dönmez. - Uzun süreli persistan AF:
Bir yıldan uzun süredir devam eder. - Kalıcı AF:
Ritim bozukluğu kalıcı hale gelmiştir, kalp normal ritme döndürülmez.
Bu sınıflama, tedavi şeklinin belirlenmesinde önemli rol oynar.
Atriyal Fibrilasyonun Riskleri Nelerdir?
Atriyal fibrilasyon, sadece kalp ritmini bozmakla kalmaz, aynı zamanda ciddi komplikasyonlara da yol açabilir. Bu nedenle tanı konduğunda mutlaka tedaviye başlanmalıdır.
Tedavi edilmeyen atriyal fibrilasyonun doğurabileceği riskler:
- İnme (felç): Atriyumlarda biriken kan pıhtı oluşturabilir. Bu pıhtı beyne giderek felce yol açabilir.
- Kalp yetmezliği: Kalbin etkili şekilde çalışamaması, zamanla kalp kasını yorarak yetmezliğe neden olabilir.
- Damar tıkanıklıkları: Pıhtı başka organlara giderek o bölgede damar tıkanıklığı yaratabilir.
- Ani ölüm: Nadir olmakla birlikte bazı durumlarda ani kalp durması riski mevcuttur.
Bu risklerin en aza indirilmesi için düzenli takip ve doğru tedavi büyük önem taşır.
Atriyal Fibrilasyon Nasıl Teşhis Edilir?
Tanı koymak için en yaygın yöntem elektrokardiyografi (EKG)’dir. EKG, kalbin elektriksel aktivitesini kaydeder ve düzensiz ritmi gösterir.
Tanıda kullanılan yöntemler:
- EKG: İlk basamak tanı aracıdır.
- Holter monitör: 24 saat veya daha uzun süre kalp ritmini kaydeder.
- Ekokardiyografi (EKO): Kalbin yapısı ve kasılma gücü değerlendirilir.
- Kan testleri: Tiroid fonksiyonları ve elektrolit dengesine bakılır.
Atriyal Fibrilasyon Tedavisi
Tedavide amaç; kalp ritmini düzenlemek, pıhtı riskini azaltmak ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Tedavi planı hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve AF tipi dikkate alınarak yapılır.
Başlıca tedavi yöntemleri:
- İlaç tedavisi:
Ritim düzenleyici ilaçlar (antiaritmikler), nabız yavaşlatıcılar (beta blokerler) ve kan sulandırıcılar (antikoagülanlar) kullanılır. - Elektriksel kardiyoversiyon:
Kalp ritmini normale döndürmek için hafif elektrik şoku uygulanır. - Kateter ablasyonu:
Kalpteki ritim bozukluğuna neden olan odaklar yakılarak yok edilir. - Kalp pili:
Özellikle yavaş ritim sorunu yaşayanlarda tercih edilir.
Sonuç
Atriyal fibrilasyon, her yaşta görülebilen yaygın bir kalp ritim bozukluğudur. Belirtilerini fark ettiğinizde veya risk faktörleriniz varsa zaman kaybetmeden bir kardiyoloji uzmanına başvurmanız hayati önem taşır. Doğru tedavi ve düzenli takip ile bu hastalıkla sağlıklı bir yaşam sürdürmek mümkündür.
